Yutma bozukluğu görülen çocuklarda, bozukluğu ortadan kaldırmak ve güvenli yutma paternini sağlamak için kullanılan bir çok rehabilitasyon yöntemi bulunmaktadır.

Kullanılan tedavi yaklaşımlarının kişiye özel tasarlanmış teknikleri içermesi gerekmektedir.

Gereksiz, hasta için yorucu olan ve amaca uygun olmayan yöntemlerden kaçınılmalıdır.

Rehabilitasyon yöntemleri fasilitasyon yöntemleri ve kompansasyon teknikleri olarak ikiye ayrılmaktadır.

​

FASİLİTASYON YÖNTEMLERİ

1) Pozisyonlama: Uygun gövde ve baş pozisyonu güvenli ve etkili beslenmenin sağlanması için önemlidir. Standart beslenme pozisyonları yerine hastaya özgü pozisyonların uygulanması gerekmektedir. Gövdede 60-90 derece eğimli, baş nötralde veya hafif önde, kollar ve bacakların desteklenmiş pozisyonu en güvenli pozisyonlama şekillerinden biridir.

2) Postural manevralar: Besin akış hızını yavaşlatmak ve yönünü değiştirmek için kullanılan yöntemlerdir. Kompansasyon teknikleri içerisinde de kullanılmaktadır. Çenenin göğüse yaklaştırılması, başın etkilenmiş tarafa rotasyonu gibi manevralar kullanılmaktadır. Postüral manevraların etkisinin aletsel değerlendirmelerle de desteklenmesi gerekir

3)Baş, boyun ve gövdenin mobilizasyonu: Azalmış esnekliğin kazandırılması, dolanımın düzenlenmesi, yapıların fonksiyonel pozisyonda uyarılması, baş ve gövde arasındaki senkronizasyonun yapılandırılması ilkesine dayanmaktadır. Bu anlamda geliştirilmiş fizyoterapi tekniklerinden uygun olanları tercih edilmelidir.

4)Oral motor egzersizler: Oral yapıların normal hareket aralığında çalıştırılması, kuvvet, endurans ve koordinasyonun sağlanması amacı ile yapılmaktadır. Basit dil, dudak ve damak egzersizleri kullanılabilir. Bu egzersizler çiğneme tüpleri, pipet, düdük ve benzeri yardımcı ekipmanların kullanımı ile fonksiyonel egzersizler haline getirilebilir.
5)Termal taktil stimülasyon: Yutma refleksinde gecikme olan hastalarda ön fausiyal arkların, soğutulmuş larengeal aynalarla uyarılması yoluyla beyin sapındaki yutma merkezine uyarı yollanır. Uyarılar burada adaptasyona uğrar ve yutma refleksini ateşler.

6) Elektrik stimülasyonu: Günümüzde kullanılan en popüler yaklaşımlardan biridir. Larengeal yapıların hareketliliğinin artırılmasında, paralitik kasların uyarılmasında kullanılmaktadır.
7)Diyet modifikasyonları: Besinin kıvam ve hacminde yapılan değişikliklerle besin akış hızında değişiklik yapmak amacıyla kullanılır. Bazı hastalarda su gibi ince sıvıların havayolu aspirasyonu olmaksızın kontrolü oldukça zordur. Sivilarin yoğunluğu piyasada satılan birtakım kalınlaştırıcılar sayesinde değiştirilebilir. Bu yöntemle sivi alımı riskli olan hastalarda oral alımın devamı sağlanabilir.

8) Adaptif araçlar: Beslenme esnasında güvenli besin akışını sağlamak amacıyla kaşık, tabak, bardak gibi aletlerde birtakım adaptasyonlar geliştirerek yutma güvenliği artırılabilir. Başı ekstansiyonda aspirasyon riski olan bir hastada ağız kısmı yüksek, burun kısmı alçak bardak modifikasyonu kullanarak başın geriye kaçması engellenebilir.

9) Biofeedback: Fonksiyonların görsel ve işitsel sinyallere dönüştürülerek kişiye fonksiyonu daha iyi yapabilmesi için geri bildirim verilmesi ilkesine dayanmaktadır. Özellikle larengeal mobilizasyonun arttırılmasında ve salya bozukluklarının tedavisinde kullanılmaktadır.

KOMPANSASYON YÖNTEMLERİ

Lokmanın akış yönü ve akış hızını değiştirerek aspirasyon riskini azaltmak ve önlemek hedeflenir. Yutma esnasında baş ve boyunun pozisyonundaki değişiklikler, lokmanın kıvam ve hacminde yapılan değişiklikler temel

modifikasyonlardır.

Teropötik yöntemler yapıyı uyarmak ve fonksiyonu artırmak amacıyla kullanıldığında fasilitasyon, bozukluğu geçici olarak ortadan kaldırmak amaçlı kullanıldığında kompansasyon adını alır.

Çocuklarda görülen yutma problemleri yetişkinlerde görülen yutma bozukluklarına benzemez. Fetal periyoddan adolesan çağa gelene kadar anatomik yapıda ve fizyolojik yutma paterninde birçok değişiklik oluşmaktadır.

Nörolojik, genetik, metabolik vb. kaynaklı birçok etken çocukluk döneminde değişen bu yapıya ve fonksiyonlara adaptasyonu güçleştirmektedir.

Kaynağı ne olursa olsun yutma bozukluklarının erken tanısı ile teropötik yaklaşımlara bir an önce başlanması, meydana gelebilecek yutma bozukluklarının ve adaptasyon süreci sırasında oluşabilecek problemlerin azaltılmasına yardımcı olacaktır.

Yutma bozukluklarının değerlendirilmesinde benzer yaklaşımlar kullanılabilir fakat tedavi tamamen kişiye özgü olmalıdır. Yutma rehabilitasyonu multidisipliner bir çabayı gerektirir. Başarı için ilgili uzmanların koordinasyonu ve erken müdahelesi çok önemlidir.