21.ERİŞİLEBİLİRLİK

​

Engelliler Hakkında Kanunda erişilebilirlik; “binaların, açık alanların, ulaşım ve bilgilendirme hizmetleri ile bilgi ve iletişim teknolojisinin, engelliler tarafından güvenli ve bağımsız olarak ulaşılabilir ve kullanılabilir olması” biçiminde tanımlanırken makul düzenleme; “engellilerin insan haklarını ve temel özgürlüklerini tam ve diğer bireylerle eşit şekilde kullanmasını veya bunlardan yararlanmasını sağlamak üzere belirli bir durumda ihtiyaç duyulan, ölçüsüz veya aşırı bir yük getirmeyen, gerekli ve uygun değişiklik ve tedbirler” olarak tanımlanmıştır.

Engelliler Hakkında Kanun’da erişilebilirlik; “Binaların, açık alanların, ulaşım ve bilgilendirme hizmetleri ile bilgi ve iletişim teknolojisinin, engelliler tarafından güvenli ve bağımsız olarak ulaşılabilir ve kullanılabilir olması” biçiminde tanımlanırken makul düzenleme; “Engellilerin insan haklarını ve temel özgürlüklerini tam ve diğer bireylerle eşit şekilde kullanmasını veya bunlardan yararlanmasını sağlamak üzere belirli bir durumda ihtiyaç duyulan, ölçüsüz veya aşırı bir yük getirmeyen, gerekli ve uygun değişiklik ve tedbirler” olarak tanımlanmıştır.

BM Engelli Hakları Sözleşmesi’nde makul düzenleme; “Engellilerin insan haklarını ve temel özgürlüklerini tam ve diğer bireylerle eşit şekilde kullanmasını veya bunlardan yararlanmasını sağlamak üzere belirli bir durumda ihtiyaç duyulan, ölçüsüz veya aşırı bir yük getirmeyen, gerekli ve uygun değişiklik ve düzenlemeler ifade eder” şeklinde tanımlanmıştır.

Erişilebilirlik önlemi alınsın ya da henüz alınamamış olsun, engellilerin bireysel ihtiyaçlarına yönelik makul düzenlemelerin yapılması zorunludur. Sözleşme, makul düzenlemenin/uyumlaştırmanın yapılmamasını bir tür ayrımcılık olarak ele alır. Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu Kanunu’nda da makul düzenlemenin reddi, ayrımcılık olarak tanımlanmıştır. Dolayısıyla erişilebilirlik ve makul düzenlemenin reddinin hukuki sonuçları olacaktır. Engelli bireyler, Sözleşme’yi ve Engelliler Hakkında Kanun’u dikkate alarak hizmet aldıkları okul, hastane, camii ve topluma hizmet veren diğer tüm yapılar için erişilebilirlik ile ilgili önlemleri ve varsa makul düzenlemeyi talep edebilirler.

​

Engelliler Hakkında Kanun’da erişilebilirlik ile ilgili maddeler

​

Geçici Madde 2: “Kamu kurum ve kuruluşlarına ait mevcut resmî yapılar, mevcut tüm yol, kaldırım, yaya geçidi, açık ve yeşil alanlar, spor alanları ve benzeri sosyal ve kültürel alt yapı alanları ile gerçek ve tüzel kişiler tarafından yapılmış ve umuma açık hizmet veren her türlü yapılar bu Kanun’un yürürlüğe girdiği tarihten itibaren sekiz yıl içinde engellilerin erişebilirliğine uygun duruma getirilir.”

Geçici Madde 3: “Mevcut özel ve kamu toplu taşıma araçları, bu Kanun’un yürürlüğe girdiği tarihten itibaren sekiz yıl içinde engelliler için erişilebilir duruma getirilir.” Toplu taşıma araçlarının (dolmuş ve şehirlerarası otobüsler) erişilebilirliği, Temmuz 2022’ye dek uzatılmıştır.

Ek: 06.02.2014-6518/75 md.: “07.07.2018 tarihine kadar, servis taşımacılığı yapan gerçek ve tüzel kişiler, engelli personel veya öğrenciye talep halinde erişilebilir taşıma hizmetini sağlamakla yükümlüdür.”

Hastanelerde erişilebilirliğe yönelik hizmetler

Hastanelerin erişilebilir olması ile ilgili çalışmalar devam etmektedir. Bu çalışmalar hakkında bilgi almak için Sağlık Bakanlığı tarafından yayınlanan “Özürlü Kişilere Yönelik Sağlık Hizmetlerinin Sunumuna İlişkin 2010/79 sayılı Genelge” incelenebilir. Genelgeye göre hastanelerde; TSE Standartlarına uygun olarak mimari önlemler alınır, işaret dili tercümanı istihdam edilir, engelli bireylere verilen sağlık hizmetine yönelik hizmet içi eğitim verilir ve engelli hastalara refakatçi desteği verilir. Erişilebilirlik düzenlemeleri, ASH Bakanlığınca yayınlanan erişilebilirlik formlarına göre yapılır. Erişilebilirlik Denetleme Formları, Temmuz 2021’de güncellenmiştir.

Erişilebilirlik ve makul düzenleme ile ilgili şikayetler; CİMER’e, illerde valiliklere ve sosyal hizmet ile müdürlüklerine ve Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı Engelli ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğüne ait bilgiedinme.eyhgm@ailevecalisma.gov.tr adresine; yer, tarih, saat ve şikayet konusu yazılarak bildirilebilir. Hastanelerin erişilebilirliği hakkındaki talep ve şikayetler, hasta hakları birimlerine, Gülhane Eğitim ve Araştırma Hastanesi için Hasta Hakları Birimi’ne resmi şikayet sonrası Engelli Danışma ve Koordinasyon Birimi’ne bildirim yapılabilir.