13.İSTİHDAM HAKKI

​

Engelli çalıştırma zorunluluğu:

 

Devlet Memurları Kanunu’na göre her 50 ve üzeri çalışan sayısına göre kamuda %3 engelli çalıştırma zorunluluğu vardır. Kamuda engelli işçi çalıştırma kotası %4’dür. Özel sektör için bu kota İş Kanunu’nun 30’uncu maddesine göre %3’dür. Engelli istihdam edilmediği takdirde işverene, İş Kanunu’nun 101'inci maddesi gereği idari para cezası kesilmektedir. Bu ceza tutarı, 2022 yılında, çalıştırılmayan her engelli ve çalıştırılmayan her ay için 5.921 TL'dir.

 

Engelli Kamu Personel Seçme Sınavı (EKPSS) ve kura yoluyla istihdam:

 

Engellilerin Devlet Memurluğuna Alınmaları Hakkında Yönetmelik (2014) kapsamında, en az %40 oranında “çalışabilir” durumda engelli olan lise (Ortaöğretim), ön lisans ve lisans mezunları yazılı sınava, ilk ve ortaokul mezunları ile özel eğitim uygulama ve iş okulu mezunları ise kuraya katılacaktır. Sınav sonuçları 4 yıl geçerlidir. Aday, 4 yıl içinde bir sonraki sınava girse de önceden aldığı yüksek puanı kullanabilir.

​

EKPSS ve kura için yaş sınırı:

 

EKPSS/kura başvurularının başladığı ilk gün itibarıyla, 65 yaşını dolduran engelli adayların başvurusu sistem tarafından kabul edilmez. Tercih yapacak adayların 18 yaşını tamamlamış olmaları gerekmektedir. Ancak bir meslek veya sanat okulunu bitirenler en az 15 yaşını doldurmuş olmak ve Türk Medeni Kanununun 12’nci maddesine göre kazai rüşt kararı almak şartıyla Devlet memurluklarına atanabilirler. Tercih sonucu atama işlemlerinin yapıldığı tarihte adayın 65 yaşını doldurmamış olması gerekir.

Uyarı: Ruhsal engelliliği olanlar, raporlarında ayrıca zihinsel engelliliğe dair bir teşhis yok ise, zihinsel engel grubundan sınava giremezler. Sınava girip atansalar dahi atamaları iptal edilir. Başvuru ve tercih yapmadan önce ÖSYM tarafından yayımlanan kılavuzlarını mutlaka okuyunuz.

 

Olimpik, paralimpik ve deaflimpik oyunlarda sporcu olanların istihdamı:

 

Olimpik/paralimpik/deaflimpik oyunlarda sporcu olarak dereceye girenlerin, Sözleşmeli Personel Çalıştırma Usul ve Esaslarında Değişiklik Yapılmasına Dair Esaslar’a göre sözleşmeli personel olarak istihdamı mümkündür.

Korumalı işyerlerinde istihdam: Korumalı İşyerleri Hakkında Yönetmeliğe göre korumalı işyerinde istihdam edilebilmek için; en az % 40 oranında zihinsel veya ruhsal engelli olmak, İŞKUR’a kayıtlı olmak ve 15 yaşını bitirmiş olmak gerekir (Madde 14). Bireyler, bireysel olarak ya da İŞKUR aracılığı ile korumalı işyerlerine başvuru yapabilirler.

 

Meslek edinme:

 

Halk Eğitim Merkezleri, Türkiye İş Kurumu, KOSGEB gibi kamu kurumlarında ve belediyelerde meslek edindirme kursları açılmakta, bu kursları bitiren engellilere işe yerleştirmelerde öncelik tanınmaktadır.

Engellilerin İŞKUR kaydı: Engellilerin İŞKUR’a kayıt yaptırabilmeleri için 14 yaşını doldurmuş olmaları ve en az %40 engelli olduklarına dair raporu beyan etmiş olmaları gerekir. Raporunda “çalışamaz” ibaresi olanların kaydı yapılamaz. Kayıt olanlar, İŞKUR resmi sitesinden engelli bireyler için açılan mesleki kursları takip edebilirler. Kamu kurumlarına işçi alımları da İŞKUR aracılığı ile yapılmaktadır. Kamu işyerlerinde engelli istihdamında EKPSS puanı gerekmektedir. Bakınız: https://www.iskur.gov.tr/isveren/engelli-istihdami

İŞKUR tarafından verilen hibe desteği: Bir mesleki sertifikaya sahip, diğer başvuru şartlarını sağlayan ve kendi işini kurmak isteyen engelliler, İŞKUR il müdürlüklerinden ya da 444 75 87 numaralı telefondan, hibe desteği hakkında bilgi alabilirler. Nisan 2021’de başvuruları alınan hibe desteğinin tutarı, her proje için 65 liraya kadar olarak açıklanmıştır. Bakınız: https://www.iskur.gov.tr/is-arayan/aktif-isgucu-programlari/engelli-hibe-destegi/

 

Milli Piyango Bayiliği:

 

Milli Piyango İdaresi Genel Müdürlüğü Sayısal Oyunlar Yönetmeliği’ne göre engellilerden; 18 yaşını doldurmuş ya da kazai rüştünü kazanmış olmak, dolandırıcılık, hırsızlık, zimmet, rüşvet, ihtilas, irtikap, kaçakçılık, sahtekarlık, hileli iflas veya vergi kaçakçılığı nedeni ile hürriyeti bağlayıcı ceza almış veya ağır cezayı gerektiren suçlardan birinden hüküm giymiş olmamak, akıl hastalığı nedeni ile özürlü bulunmamak, vesayet veya hacir altına alınmamış olmak şartıyla, başvuranlar için kura çekilişine tabi tutulmaksızın öncelik tanınır ve bayilik ruhsatı verilir. Başvuru, Milli Piyango İdaresi Genel Müdürlüğü Şube Müdürlüklerine yapılır.

Öte yandan, engelliler için bayilik/büfe vb. çalışma ruhsatı veren belediyeler vardır. Bu konuda belediyelerden bilgi alınabilir.