10.SOSYAL YARDIMLAR

​

10.1.Engelli aylıkları

​

Engelli aylıkları, 2022 sayılı 65 Yaşını Doldurmuş Muhtaç, Güçsüz ve Kimsesiz Türk Vatandaşlarına Aylık Bağlanması Hakkında Kanun kapsamında bağlanır. Bir kişiye engelli aylığı bağlanması için; 18 yaşını doldurmuş Türk vatandaşı olması, en az %40 oranında engelli olması, herhangi bir sigortalı işte çalışmaması, nafaka almaması veya nafaka almasının mümkün olmaması, aylık hanede aylık kişi başına düşen gelirin asgari ücretin üçte birinden az olması ve inceleme sonucu kişinin muhtaç olduğuna karar verilmesi gerekmektedir. 

2022 sayılı Kanun kapsamında bağlanan aylıklar, “düzenli sosyal yardım” sayıldığından engelli aylığı alanların elektrik faturalarında indirimden yararlanma hakları da olur.

Açıklama: Evde bakım aylığı, düzenli sosyal yardım kapsamında olmadığından, evde bakım aylığı alanlar, elektrik fatura desteğinden yararlanamazlar.

Kendisine yaşlı aylığı bağlanmış olan %40-69 arası engelli olanlara yaşlı aylığı ödenmeye devam edilir. Bu kişilerden engel oranı %70 veya üzerinde olanlara ise bakıma muhtaç engelli aylığı ödenmeye başlanır. 65 yaşını doldurmadan önce %40-69 engelli olup kendisine engelli aylığı bağlanmış olanların engelli aylıkları ödenmeye devam edilir.

Engelli aylığı ve yetim aylığına aynı zamanda hak kazananların yetim aylıkları engelli aylığından düşük ise; yetim aylığı engelli aylığına yükseltilir. Aradaki fark ödemesi SGK tarafından, Hazine’den tahsil edilerek yapılır.

Başvuru; sosyal yardımlaşma ve dayanışma vakıflarına (SYDV) yapılır. Ayrıca e-Devlet üzerinden de başvuru yapılabilmektedir. Engelli aylıkları, her ay ödenir. Aylığı alanlar; adres, gelir durumu, ailedeki kişi sayısı değişimlerini ve işe girdiklerinde bu durumu vakıflara bildirmek zorundadır. İşsizlik ödeneği alanlara, ödenek bitimine dek engelli aylığı bağlanmaz.

​

2022 sayılı Kanun kapsamında aşağıdaki aylıklar bağlanmaktadır.

​

1. Engelli yakını aylığı:

 

18 yaşının altında en az %40 engelli olan çocukların (ÇÖZGER raporunda 1’inci kategori (özel gereksinimi var-ÖGV ibareli) hariç tüm kategorideki çocukların, anne ve babası ya da yasal vasisi (bakım veren) sigortalı bir işte çalışmıyorsa ve aylık kişi başı gelir asgari ücretin üçte birinden az ise engelli çocuğun yakınına engelli yakını aylığı bağlanır. Engelli yakını eğer %70 ve üzerinde engelli ise aylık bağlanmaz. Engelli yakını aylığı alanların genel sağlık sigortası primi (GSS) Devlet tarafından ödenir. Bakım veren kişi ile özel gereksinimli çocuğun aynı hanede oturması esastır. Çocuk 18 yaşını doldurduğunda bu aylık kesilir. Engelli birey, gerekli şartları taşıyorsa kendi adına “engelli aylığı” için başvuru yapar.

​

2. On sekiz yaş üzeri engelli aylığı:

 

18 yaşını dolduran, sigortalı bir işte çalışmayan ve aylık bağlanması hakkındaki diğer şartları sağlayan engelli bireylere engelli aylığı bağlanabilir. Engel oranı %40-69 (40 ve 69 dahil) arası olanlara “engelli aylığı”, %70 dahil üzerinde engelli olanlara, “bakıma muhtaç engelli aylığı” bağlanır.

Engelli aylığı alanların GSS primleri Devlet tarafından ödenir (eski yeşil kart uygulaması gibi). 18 yaşını doldurmuş, 65 yaşından gün almamış olan %40-60 arası engelli olanların İŞKUR kayıtları, başvuru sürecinde sistem üzerinden otomatik yapılır. 2022 sayılı Yasa kapsamındaki aylıklar, haczedilemez.

 

10.2.Evde bakım aylığı

 

2828 sayılı Sosyal Hizmetler Kanunu’nun Ek 7’inci maddesi kapsamında bağlanan aylıktır.

Aylık ödenen tutar, 01.01.2024-30.06.2024 tarihleri arasında 7.608 TL’dir.

Evde bakım maaşı bağlanması için aşağıda yazılı 3 şartın hepsinin birden sağlanmış olması gerekir.

1) Engellilik sağlık kurul raporu “ağır engelli” yazılı olması (ağır engelliliğin karşılığı olan ifadeler için “Bakıma muhtaç olma/bakıma ihtiyacı olma hali ve ağır engellilik durumu” başlığına bakınız.). veya ÇÖZGER' de Ağır Engellilik durumuna karşılık gelen ifadeler: “Çok ileri düzeyde Özel Gereksinimi Var”, “Belirgin ÖGV” ve “Özel koşul gereksinimi var ibarelerinden biri yer almalıdır.

2) Haneye giren tüm gelirler toplanıp hanedeki kişi sayısına bölündüğünde; kişi başı aylık gelirin, asgari ücretin üçte ikisinden az olması (asgari ücretin üçte ikisi, 2024 yılı için 11.334 TL’dir.).

3) Her iki şartı sağlayanlar için sosyal hizmetler il müdürlüğü ya da sosyal hizmet merkezi tarafından yapılan inceleme sonucu, engelli bireyin bakıma ihtiyacı olduğuna karar verilmesi.

Başvuru yeri; illerde aile ve sosyal hizmetler il müdürlükleri, ilçelerde sosyal hizmet merkezleridir. Engelli birey adına anne, baba ya da yasal vasisi, mevcut engelli sağlık kurul raporu/ÇÖZGER ile başvuru yapabilir. Diğer gerekli belgeler, müdürlük tarafından istenir. Olumsuz kararlara itirazlar, kararın bildiriminde itibaren 30 gün içinde yazılı dilekçe ile yapılır. Bakım verecek kişinin akraba olması şartı aransa da, akraba dışında bakım veren bir kişi için evde bakım aylığı bağlanması mümkün olmuştur. 

Hanede, birden fazla “ağır engelli” varsa; bir engelliden sonraki her engelli 2 kişi sayılır.

Bildirim zorunluğu: Evde bakım maaşı alanlar; engelli bireyin vefat durumunu, hastanede yatışını, hane içindeki kişilerin sayısının değişimini ve onların gelir getirici işlerde çalışmasını, adres değişikliğini, gelir durumu değişikliğini (ev, araba alım satımı gibi) ve hanedeki kişi sayısındaki değişimi; süresi içinde bildirmek zorundadırlar. ÖTV istisnalı araç alımında ve OYAK üyelerinin kesintileri nedeniyle evde bakım aylığının kesilmeyeceğine yönelik Engelli ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü görüş yayınlamıştır. Bu durumda olanların, sosyal hizmetlere dilekçe ile başvurmaları ve söz konusu görüşün Genel Müdürlükten talep edilmesini istemelerini öneririz.

Evde bakım ve engelli aylığının birlikte alınması hakkında: Her iki aylığın birlikte alınmayacağına yönelik bir mevzuat yoktur. Evde bakım aylığı hane geliri sayılmaktadır. Evde bakım aylığı alanların engelli aylığına başvuru şartları “engelli aylıkları” başlığındaki gibidir.

26 Mayıs 2023 tarihli Resmi Gazete’de Evde Bakım Yardımı Yönetmeliği yayımlanmış ve yürürlüğe girmiştir (Bakınız: https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2023/05/20230526-2.htm  ). 

​

10.3.Vakıf aylığı (Muhtaç aylığı)

​

% 40 ve üzeri engelli olan muhtaçlara; sosyal güvencesi olmaması, herhangi bir gelir veya aylığı bulunmaması, mahkeme kararı veya kanunla bakım altına alınmamış olması, gelir getirici taşınır ve taşınmaz malı mevcut olmaması veya olup da bunlardan elde edeceği aylık ortalama gelirinin Yönetmelikle belirlenen muhtaç aylığı miktarını geçmemesi halinde muhtaç aylığı bağlanabilir.

18 yaşından küçük özel gereksinimli çocuklara, kendilerine bakmakla yükümlü anne ve babalarının bu maddenin birinci fıkrasında belirtilen şartları taşıdığı takdirde aylık bağlanır. 18 yaşından büyük ve en az %70 ve üzeri oranda engelli muhtaçların aileleri ile birlikte ikamet etmeleri durumunda da ailelerinin bu maddenin birinci fıkrasında belirtilen şartları taşıması halinde aylık bağlanır. Aynı aileden sadece bir kişiye aylık bağlanabilir. Aylık alanlar banka hesaplarından aylıkları çektiklerini gösteren hesap ekstrelerini her yıl Kasım ayında Bölge Müdürlüğü’ne ulaştırırlar. Aylıkların aralıksız üç ay çekilmediği görülenlerin aylıkları kesilebilir.

Gelir durumu tespitinde hanedeki taşınır-taşınmaz mallar dikkate alınır. Örneğin; engelli bireyin adına alınmış araçların, kasko veya raiç değerinin, vakıf aylığının 170 katını geçmesi halinde, aylık bağlanmaz bağlanmış ise kesilir. https://www.vgm.gov.tr/faaliyetler/hayir-hizmetleri/muhtac-ayligi

Başvuru: Muhtaç aylığı başvuru formu ve engelli sağlık kurul raporu ile başvuru yapılır. Başvuru; Vakıflar Bölge Müdürlüklerine doğrudan ya da posta yoluyla yapıldığı gibi internet sitesinden de (https://www.vgm.gov.tr/ana-sayfa) yapılabilir.

Her başvurana aylık bağlanacak diye bir şart yoktur. Vakıflar, belirli sayıda kişiye aylık bağladığından engel oranı yüksek olanlara öncelik verebilir.

 

10.4.Diğer sosyal/mali yardımlar

​

Elektrik faturasında destek yardımı: İhtiyaç Sahibi Hanelere Elektrik Tüketim Desteği Verilmesi Hakkında Karar kapsamında; engelli aylığı gibi düzenli sosyal yardım alan Türk Vatandaşlarının elektrik faturalarının aylık 150 kilovatsaat karşılığı kadar tutarı Devlet tarafından ödenmektedir. Evde bakım maaşı alanlar için destek söz konusu değildir.

Başvurular; sosyal yardımlaşma ve dayanışma vakıflarına (SYDV) yapılır. Elektrik tüketim desteği ödemesi, diğer sosyal yardımlar ve aylıklar için yapılacak muhtaçlık hesaplaması ile genel sağlık sigortası gelir tespitinde gelir olarak dikkate alınmaz.

Öte yandan, evlerinde solunum cihazına bağlı hastası olanların, elektrik borcu olduğunda; eğer elektrik dağıtım şirketine engelli raporları ile bildirim yapmışlarsa, borçlarına karşılık elektrik kesintisi uygulanmaz.

Kronik hastalara yönelik elektrik desteği programı: Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışmayı Teşvik Kanunu kapsamında, kronik hastalığı nedeniyle cihaza bağımlı olan hastaların cihazın elektrik tüketim düzeyine göre aylık 200 TL’ye kadarki elektrik fatura desteğini, kesintisiz güç kaynağı desteğini ve yardımın başladığı ilk ay tek sefer olmak üzere cihaza bağlanma tarihinden sonraki birikmiş elektrik borçlarının ödenmesini içeren destektir. Ayrıntılı bilgi için bakınız: https://www.aile.gov.tr/sss/sosyal-yardimlar-genel-mudurlugu/kronik-hastalara-yonelik-elektrik-destegi-programi

Bu program, evde bakım aylığı alanlar ve SYDV tarafından muhtaç kabul edilmeyenler hariç, vakıf mütevelli heyeti kararı ile kronik hastalığı nedeniyle cihaza bağımlı olan hastaların bulunduğu hanelerin elektrik fatura bedeli ve kesintisiz güç kaynağına yönelik ihtiyaçlarının karşılanmasını amaçlamaktadır.

​

Tüberküloz ve SSPE hastalarına mali destek:

 

Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışmayı Teşvik Kanunu kapsamında; tüberküloz (verem) ve kızamık virüsü enfeksiyonunun neden olduğu Subakut Sklerozan Panensefalit (SSPE) hastalığı nedeniyle psiko-sosyal ve mali kayıp yaşayan hastalar için geliştirilmiş merkezi düzenli nakdi yardım programıdır.

Başvuru: SYDV’ye yapılır. Hastalığın yetkili hastaneden alınacak raporla belgelenmesi, hastanın Türk Vatandaşı olması, hane içinde kişi başına düşen aylık gelirin asgari ücretin aylık net tutarının 2/3 ünün altında olması ve diğer şartları sağlaması halinde, “bir aylık evde bakım aylığı” tutarı kadar ödeme yapılır. Ayrıntılı bilgi için bakınız: https://www.aile.gov.tr/sss/sosyal-yardimlar-genel-mudurlugu/tuberkuloz-ve-sspe-hastalarina-yonelik-yardim/

Özel açıklama: Sosyal yardımlar haczedilemez ve aylıklar teminat gösterilip bankadan kredi çekilemez.